काठमाडौँ। राजस्थानको डिगमा २० दिनमा डिप्थेरियाका कारण ८ बालबालिकाको मृत्यु भएको छ। जयपुरबाट मेडिकल विभागको टोली डीग पुगेको छ र वरपरका क्षेत्रमा अनुसन्धान सुरु गरिएको छ। सबै बालबालिकालाई खोप लगाइँदैछ। विश्व स्वास्थ्य सङ्गठन (डब्लुएचओ)को टोली पनि डिग पुगेको तथ्यबाट यो केस र रोगको गम्भीरताको अनुमान लगाउन सकिन्छ।

डिप्थेरिया एक संक्रामक रोग हो। जसका कारण घाँटी सुन्निने र श्वासप्रश्वासमा गम्भीर समस्या हुने गर्दछ। समयमै उपचार नपाएमा ज्यान समेत जान सक्छ। यो रोगले घाँटी सम्बन्धी समस्या निम्त्याउँछ। 

विश्व स्वास्थ्य संगठनको तथ्याङ्क अनुसार सन् २००५ देखि २०१४ सम्म भारतमा हरेक वर्ष औसत ४१६७ डिप्थेरियाका केसहरू रेकर्ड भएका थिए। जसमध्ये हरेक वर्ष करिब ९२ जनाको मृत्यु हुने गरेको छ। यस अवधिमा, विश्वमा डिप्थेरियाका कुल केसमध्ये आधा भारतमा मात्र भेटिएको थियो।

यो २०१८ मा डिप्थेरियाको तीव्र स्पाइक पछि भएको थियो। यस वर्ष कुल ८ हजार ७८८ घटना दर्ता भएका छन्। जसमध्ये दिल्लीमा मात्रै ५२ जनाको मृत्यु भएको छ। अब २०२४ मा यसको बढ्दो केस र मृत्युको संख्या डरलाग्दो छ।

डिप्थेरिया भनेको के हो?

डिप्थेरिया एक ब्याक्टेरिया संक्रमण हो जसले घाँटी र नाकको भित्री अस्तरमा क्षति पुर्‍याउँछ। यो तहलाई मेडिकल भाषामा म्यूकस भनिन्छ। यसबाट हुने क्षतिका कारण श्वासप्रश्वास प्रणाली प्रभावित हुन्छ, जसका कारण हृदयाघातको जोखिम बढ्छ।

यो रोग कसरी सर्छ ?

डिप्थेरिया एक संक्रामक रोग हो। यो एक व्यक्तिबाट अर्को व्यक्तिमा सम्पर्कबाट फैलिन सक्छ। यसबाहेक कुनै वस्तु वा वस्तुमा ब्याक्टेरिया भएमा छोएर पनि यो रोग सर्छ। संक्रमित व्यक्तिले हाछ्युँ गर्दा वा खोक्दा ब्याक्टेरिया हावामा प्रवेश गर्छ। यस समयमा उनको वरिपरि उभिने व्यक्तिहरू पनि डिप्थेरियाको जोखिममा हुन सक्छन्।

डिप्थेरियाका लक्षणहरू कसरी पहिचान गर्न सकिन्छ?

डिप्थेरियाका लक्षणहरू पहिचान गर्ने सबैभन्दा सजिलो तरिका यो हो कि यसले घाँटीमा बाक्लो खैरो तह बनाउँछ। यस तहका कारण श्वासप्रश्वास प्रणाली प्रभावित हुन थाल्छ। यो तह बिस्तारै बढ्दै जान्छ र हाम्रो मुटुलाई नोक्सान गर्न थाल्छ। यसको अर्थ हाम्रो घाँटीमा प्लाक जम्नु र सास फेर्न गाह्रो हुनु मुख्य लक्षण हुन्।