काठमाडौं । नेपाली नोटको ढाँचा निर्माण गर्ने कला इतिहासका मूर्धन्य व्यक्ति केशव दुवाडीको व्यक्तित्व र कृतित्वबारे लेखिएको पुस्तक ‘कलाशिरोमणिः केशव दुवाडी’ को विमोचन गरिएको छ । केशव दुवाडी स्मृति प्रतिष्ठानद्वारा आइतबार आयोजित समारोहमा संस्कृतिविद् सत्यमोहन जोशी र सञ्चार तथा सूचना प्रविधिमन्त्री ज्ञानेन्द्रबहादुर कार्कीले पुस्तक विमोचन गरेका हुन् ।

विसं १९७८ मा जन्मिनुभएका दुवाडीको विसं २०५३ मा देहावसान भएको थियो । आइतबार परेको उनको २५औँ स्मृति दिवसका अवसरमा उक्त पुस्तक सार्वजनिक गरिएको हो । समारोहमा सञ्चारमन्त्री कार्कीले दुवाडीले नेपाली कलाको विकासमा गरेको योगदानको प्रशंसा गरे । उनले दुवाडीको सपना पूरा गर्न र उनले कलामार्फत मुलुकलाई पुर्याएको योगदान भावी पूस्तामा पुर्याउन कलाकारलाई सुझाव पनि दिए ।

उनले सरकारका तर्फबाट दवाडीलाई उचित सम्मान दिने आश्वासन दिए । नेपाल ललितकला प्रज्ञा प्रतिष्ठानका कुलपति कान्छाकुमार कर्माचार्यले अग्रज कलाकार दुवाडीको योगदान अविश्मरणीय रहेको उल्लेख गर्दै प्रतिष्ठानले पनि उनको सम्मानमा पुस्तक निकालिने जानकारी दिए ।

संस्कृतिविद् सत्यमोहन जोशीले नेपाली नोट डिजाइको समयमा दुवाडीसँग सँगसँगै काम गरेको स्मरण गर्दै उनको योगदान ओझेलमा परेको सुनाए । विधि पुर्याएर चित्रकलाको सुरुआत गर्ने दुवाडी मेमेरेटिभ चित्रकला परम्परा थालनी गर्ने कलाकार भएको उल्लेख गर्दै जोशीले उनलाई राज्यले उचित सम्मान दिनुपर्नेमा जोड दिए ।

अधिकारकर्मी दमनाथ ढुङ्गानाले देश निर्माणमा योगदान गर्ने राष्ट्रका सपुतलाई उनकै परिवारबाट स्थापित प्रतिष्ठानमार्फत सम्झनुपर्ने विडम्बना नेपालमा रहेको भन्दै चिन्ता प्रकट गरे । उनले कलामार्फत मुलुकको शीर उँचो बनाउने कलाकारको एउटा हुलाक टिकटसमेत ननिस्किनु दुःखद् भएको बताए ।

पुस्तकका लेखक प्रा कृष्णप्रसाद दाहालले नेपाली कला इतिहास निर्माण गर्ने दुवाडी ललितकला विधाका प्रथम स्नातकोत्तर व्यक्ति भएको जानकारी दिए । उनका अनुसार दुवाडी हाल चलनचल्तीमा रहेको नेपाली नोटका डिजाइनर थिए । उनीसँगै जोशी र लैनसिंह वाङ्देलको टोलीले नोटको डिजाइन गरेको थियो ।

दुवाडीले चलाएको कुचीले रङ् भरेर नोट तयार भएको र हाल राजाको तस्वीर हटाइए पनि नोटको डिजाइन पुरानै चलनचल्तीमा रहेको बताए । पत्रपत्रिकामा आवरण चित्रको थालनी पनि दवाडीले नै गरेका थिए । जुद्धकला पाठशालाका प्रथम प्राधानाध्यापक दुवाडी ललितकला क्याम्पसका पनि प्रथम प्राचार्य थिए ।

यी विविध आयाम समेटेर पुस्तक प्रकाशन गरिएको बताउँदै प्रतिष्ठानका अध्यक्ष प्रदीपकुमार दुवाडीले कलाकारलाई राज्यस्तरबाट अवमूल्यान भएको गुनासो गरे । उनले भने, “नेपालको कला इतिहासलाई फराकिलो पार्नुभएको छ तर राज्यका तर्फबाट एउटा हुलाक टिकट पनि प्रकाशन नहुनु दुःखद् छ ।”